Wawancara Dr. Husaini Hasan

1. Peungalaman Perdjuangan 

Sueuë: 
 Tengku Dr. Husaini, droëneuh ka rôh lam buët peurdjuangan keumeurdéhkaan
Atjèh seudjak phôn that, mulai 1970-an; uboë nibak Atjèh Meurdéhka, sama-sama
deungon Tengku Hasan Muhammad di Tiro. Peuë sumbangan droëneuh njang
paléng rajek njang bri keusan langsông keu peurdjuangan AM.

Djaweuëb:

1.1. Beutôi, ulôntuan Bersama deungon Proklamator Atjèh Meurdéhka, Tengku

Tjhik Hasan Muhammad di Tiro, ka meutjok resiko njang rajek that, meudjôk

badan dan djiwa kamoë, meudjak sipreuëk bidjèh ideologi Atjèh Meurdéhka keu

Masyarakat Atjèh njang ka na dalam identity crisis, hana geuturi droëgeuh lé

sibagoë saboh Bangsa njang tom Meurdéhka njang na Seudjarah droëgeuh njang

that geumilang njang geutuléh deungon darah Para Syuhada éndatu Bangsa Atjèh

seudjak berabad-abad, djithèë lé dônja, leubèh agông, leubèh awai, leubèh rajek

nibak Seudjarah NKRI njang barô that hanya 80 thôn akhé njoë.

1.2. Ulôntuan geu-djôk tugaih lé Wali Neugara Atjèh Sumatera, sibagoë Meuntri

Peundidékan dan Peuneurangan, untuk sipreuëk dan seumè bidjèh Atjèh

Meurdéhka silama 3 ½ thôn tinggai lam huteuën Rimba Atjèh deungon Wali

Neugara dan rakan sahabat para peudjuang Atjèh Meurdéhka, 1977 s/d 1980; éh

meudjan-djan ateuëh tanoh deungon bubông langsông u langèt, atawa bubông

dimijub ôn kayèë glé diateuëh gunông. Ulôntuan kalheuëh djak meutapak

deungon gaki uëh dari Seuruwèy, u Lhôk Nibông, Peureulak, Pasè, Batèë Iliëk

trôih u Pidië melalui Rimba belantara Atjèh, kadang2 payah meusom lam

umpuëng bui, blôh lam paya, yang peunoh deungon pacat dan lintah dan binatang

meubisa matjam-matjam rintangan njang hana mungkén lôn uraikan bandum

dalam forum dan watèë njang singkat njoë.

Kadang meu-uroë-uroë theun deuëk dan grah, djilét-lét lé aneuk beudé TNI

sabab kamoë ka ditjap sibagoë “buronan” atau “wanted” dead or alive deungon

djibôh yum ateuëh ulèë kamoë djibri ticket dan biaya djak u Mekkah. Foto kamoë

watèë njan djisipreuëk ban seluruh Indonesia sibagoë Gamba 9(sikureuëng) djiyuë

drop dan djeuët poh maté pat mantong meuteumeung yuë seurahkan bak pos

Koramil njang toë. Alasan djih sabab kamoë djak peukatjho buët Pemeurintah

Perampok NKRI njang teungoh djimeurampok harta SDA(Sumber Daya Alam)

Nanggroë Atjèh dan djak djadjah Atjèh.

Peungalaman dan keusan paléng phét nakeuh 4(peuët) go keunong sergap TNI

dan djitimbak deungon seunapan meusén, njakni 3x disergap di Wilayah Pidië dan

sigo disergap di Aluë ië mirah. Njang paléng brat nakeuh watèë dikeupông

Markaih Komandô digunong Puntjeuëk bak December 1978, djiserbu dan

djitimbak ngon M16 dari djarak leubèh kureuëng 20 meter Ulôntuan keunong

timbak 3(lhèë) boh teumpat njakni bak takuë rhot uneun, bak uram djaroë uneun,

Dan bak badan rhot wië, toë djantông. Bandum luka timbak njoë hanya dimiyub

kulét hana teumbôih lam asoë. Alhamdulillah hana neutjok adjai lom. Hana

meutuwah tubôh, hana syahid.

Peutjahan aneuk beudé njang rajek ubé lada hitam njang bak takuë, toë urat

rajek(Carotis) njan geu-operasi peuteubiët di RS.KSS Skövde Sweden bak thôn

1981. Sampoë uroë njoë petjahan2 aneuk beudé njang ubit2 njan mantong na

dimijub kulét njang deuh teukalon deungon x-ray. Bandum kisah suka duka di glé

njoë ka ulôntuan tuléh dalam Buku ulôntuan ”Dari Gunung Halimon keu Swedia.”  

 

1.3. Alhamdulillah, bidjèh Atjèh Meurdéhka njang ka kamoë seumè bak thôn 1976

ka timoh dan ka rajek djinoë ka meukeumang ban saboh Atjèh dan ka meusipreuëk

ban saboh dônja ka meukeumang biak dan ka meukuturônan. Kamoë meuharap

perdjuangan njang ka kamoë mulai thôn 1976 agar geupeu-trôih dan

geulandjutkan lé generasi muda Atjèh hingga meuhasé dan trôih tjita2 kamoë dan

tjita2 para éndatu Bangsa Atjèh hingga teudong keulai Dèëlat Bangsa dan

Neugara Atjèh (Successor State of Acheh) di bumoë Atjèh Sumatra) Aamiin Ya

Allah.

2. Visi Kepemimpinan 

Sueuë:

Peuë visi utama seu-andaidjih Tengku Dr. dipiléh sibagoë Wali Neugara
demi tudjuan Keumeurdéhkaan dan kestabilan Atjèh.

Djaweuëb:

2.1. Berusaha untuk mempersatukan Atjèh sibagoë saboh Bangsa, ahli warèh Éndatu

Bangsa Atjèh dan peudong saboh baréhsan Bangsa Atjèh untuk rebut keulai Dèëlat

Bangsa dan Neugara Atjèh nibak peundjadjah NKRI njang ka djidjak rampok dèëlat

Neugara Atjèh dan djidjak seukuët Sumber Daya Alam Atjèh djiba u Djawa didjak

bangun Djawa, seudjak 1945. Peureulèë teusuôn Kabinet untuk bagi tugaih dan buët

lagèë njang kalheuëh geubentuk lé Wali Neugara I Tgk. Tjhik Hasan M. di Tiro. 

 

2.2. Berusaha membangun Negeri Atjèh dan kesejahteraan Atjèh deungon Sumber

Daya Alam djih keudroë, geubantu lé para angèëta Kabinet dan lé masyarakat Atjèh

sitjara gotong rojong. 

 

2.3. Berusaha peugot hubungan diplomasi dan persahabatan deungon Bangsa2 dan

Negara2 njang ka Merdeka, terutama dungon Negara2 Asean dan Negara2 Islam di

kalangan antara bangsa. 

 

2.4. Dan laén2 njang ta peureulèë demi kepentingan Negara Atjèh Sumatera. Motto

ulôntuan: ” Beugi geutanjoë Atjèh Keupeunténgan Bangsa dan Neugara Atjèh nakeuh

nomor 1 (sa) dalam dônja. Pusat bumoë nakeuh disinoë di Atjèh!”

3. Hubungan Antarabangsa 

Sueuë:

Deungon pengalaman diplomatik Tengku njang luwaih di Eropah, silama Tengku
sadjan Tengku Wali Neugara I,  pakriban rantjana Tengku untuk peukong neuduëk
Atjèh bak mata dônja?

Djaweuëb:

3.1. Prinsip didalam diplomasi nakeuh: “musôh nibak musôh gata njankeuh njang

djeuët keu rakan gata!”

Djadi musôh NKRI njang paléng toë ngon geutanjoë uroë njoë nakeuh OPM(Operasi

Papua Merdeka), dan RMS(Republik Maluku Selatan, dan Bandum Bangsa2 Melayu

njang na dimijub pendjadjahan NKRI, njang sadar akan kebangsaan djih dan na

keinginan untuk merdeka njan bandum djeuët ta peutoë untuk melawan musôh njang

saban. Insha Allah.

Ingat NKRI nakeuh landjutan nibak Negara Kolonial Hindia Belanda( The

Dutch East Indies) yang hana tom pernah dibubarkan (decolonisation). Bandum

Wilayah Hindia Beulanda mantong leungkap ”intact” (utuh). Daerah kekuasaan

peundjadjahan djih dari Sabang trôh u Merauke mantong lagèë sot hanya meutuka nan

dari Hindia Beulanda keu NKRI. Pusat Pemerintahannya Batavia nakeuh Jakarta

djinoë. Bidadjih meunyo uroë djeh watèë peundjadjahan Beulanda, bandum hasé

Nusantara dji ba u Beulanda, djinoë bandum hasé dari luwa Djawa djipeusapat djiba u

Djawa untuk bangun Djawa.

3.2. Dimasa Keradjaan Atjèh, ka na hubungan Diplomasi deungon Great Britain,

deungon Turki Othmani, deungon Keradjaan2 Melayu Semenanjung, Keradjaan2

Melayu Nusantara, deungon Tjina. Bandum hubungan diplomasi awai peureuléë ta

sambông dan ta peubarô keulai. Meunantjhit deungon Timor Leste dan rakan2

awaknjan djeuët ta peugot keu rakan geutanjoë. Deungon Nanggroë2 Islam peureulèë

ta peugot hubungan dan ta peugah bahwa NKRI njan kon Nanggroë Islam beuthat

80% peunduduk djih meu-agama Islam. NKRI njan nakeuh nanggroë sekuler. Hukum

NKRI nakeuh KUHP njan kon Hukôm Islam. Falsafah Neugara ”Pancsila” njan kon

falsafah Islam. Malah Sukarno pencipta Pancasila njan bak thôn 1965 ka djisimpulkan

Pancasila njan djeuët keu Trisila ”NASAKOM”(Nasionalis-Agama-Komunis). Panè

mungkin ta peusaboh Islam ngon Komunis.

3.3. Neugara2 njang hana galak keu violation HAM djeuët ta hubungi berdasarkan

pelanggaran2 berat HAM dimasa DOM.

3.3. Bandum Neugara2 njang menjunjung tinggi Hak Self determination, dan

decolonisation djeuët ta hubungi. Insha Allah.

4. Pembangunan dan Kesedjahteraan Rakjat .

Sueuë:

Peuë langkah-langkah konkrit njang akan neutjok untuk peujakin bahwa
Kemerdekaan Atjèh ukeuë bit-bit akan bri munafa’at keu kemadjuan ekonomi,
Peundidikan, keusihatan dan kesidjahtraan rakyat atjèh.?”

Djaweuëb:

4.1. Ta undang investasi aséng u Atjèh untuk keuridjasama dalam hal modernisasi

Pertanian, Peternakan, dan Perikanan. Terutama dalam bideuëng pengawetan

makanan(pengalengan/ preservation) eungkôt, susu, buah2an, sayur2an,dsb. Dalam

peningkatan produksi dan high tech industri untuk export. 

 

4.2. Pembangunan tenaga listrik dengan hydro teknik, solar, geo termal. Dan recycle. 

 

4.3. Pembangunan Djalan Raya Highway utara Selatan, pesisir panté Utara dan

Selatan dan memanfaatkan Kruëng2 Rajek untuk system lalulintas ië lagèë di

Holland. 

 

4.4. Pembangunan Jalan Geuritan Apui pesisir pantérhot Barôh dan rhot Tunong.

Mengikuti jalur2 highway Utara Selatan dengan pembangunan2 tunnel miseuë antara

Sigli-Janthoe-Meulaboh. Antara Bireuen – Pameuë- dan Blang Pidië. Dst. 

 

4.5. Le lom njang djeuët ta peugot. Kalheuëh ulôntuan tuléh lam Buku lôn deungon

judul ” Pembangunan Atjèh yang bermartabat” kira2 17 halaman.

5. Keunikan Tengku Dr. Husaini Berbanding Calon Laén 

Sueuë:

Menurut Pandangan droëneuh, peuë keuleubèhan Droëneuh njang Utama
dibandéng deungon tjalon-tjalon laén njang na tjhit djinoë geutjalon droëgeuh
sibagoë Wali Neugara Atjèh.

Djaweuëb:

Hana galak ulôntuan djaweuëb, sabab sang ulôntuan ka djak peubangga droë

lôn. Tapi ka neu tanjong, maka ka teupaksa payah ulôntuan djaweuëb.

Ulôntuan piké awak droëkeuh djeuët kalon keudroë soë na uroë njoë njang

leubèh senior dari ulôntuan dalam baréhsan Perdjuangan AM(Atjèh

Meurdéhka). Ulôntuan ka mulai rôh dalam perdjuangan Atjèh Meurdèhka ikôt

bersama deungon Proklamator AM , Tengku Tjhik Hasan di Tiro, peudong AM

mulai 1976 dan sibagoë Meuntroë Pendidikan dan Penerangan tabu bidjèh

ideologi Atjèh Meurdeka. 

 

- Seniority dan ke-akraban ulôntuan deungon Proklamator AM njan ka meutuléh

dalam Buku gotnjan “Price of Freedom” atau Jum meurdéka. Menurut decree

Wali bak 15 Maret 1979, uroë njoë nakeuh giliran ulôntuan untuk tjok

tanggông djaweuëb Kepeumimpinan AM. Insha Allah 

 

- Dalam karier Perdjuangan ulôntuan 3 ½ thôn berguerilla dalam rimba Atjèh,

theun deuëk dan grah meu-uroë2, djilèt-lét lé aneuk beudé, 4(peuët) go

keunong sergap dan na tinggai aneuk beudé dalam badan ulôntuan sampoë

uroë njoë, njang deuh geukalon deungon x-ray. 

 

- Ulôntuan nakeuh salah sidroë kader nibak ureuëng2 tuha DI(Darul Islam)

Atjèh njakni Tengku Daud di Beureu-éh, Tengku Uma Tiro, Tengku Zainul

Abidin Tandjông Bungong, Tengku Haji Ilyas Leubè dan Tengku Hasbi

Geudông. Djadi dalam buët landjut Perdjuangan éndatu Atjèh njoë untuk

peudong keulai dèëlat Bangsa dan Neugara Atjèh njoë peulandjut perdjuangan

Tengku Tjhik di Tiro dan keturunan got njan serta para sjuhada Atjèh ban

saboh Nanggroë Atjèh, ka kamoë mulai sigohlom Tengku Tjhik Hasan

Muhammad geu-woë u Atjèh bak 30 Oktober 1976. Leubèh detail Batja buku

ulôntuan ”Dari Gunung Halimon keu Swedia.”

6. Sokongan terhadap MoU Helsinki 

Sueuë:

Ramè ureuëng Atjèh geukalon MoU Helsinki sibagoë djalan teungoh njang bak
hakikatdjih ka geupeugadoh tjita-tjita kemerdekaan peunoh . Na njang peugah
Tengku Dr. neu.sokong MoU njoë? Peuë beutôi dugaan njan? Kriban
peundjeulasan Tengku keu hai njan. ?

Djaweuëb:

Njan nakeuh fitnah rajek keu Ulôntuan. Ulôntuan hantom sagai2 peubeuna MoU

Helsinki njan. Ulôntuan kalon MoU Helsinki njan saboh kesalahan fatal nibak

Perundéng2 GAM. Ka geu-ulang lom kesalahan watèë perundingan DI thôn 1953. Ka

meusuruëk lom dalam uruëk2 sot. Ka djak teurimong lom otonomi njang ka basi.

Ulôntuan nakeuh ureuëng phôn that terlibat dalam perundingan bak masa perundingan

difasilitasi uléh Henry Dunant Centre deungon djudul COHA. Ulôntuan nakeuh

delegasi phôn njang mewakili MB/MPGAM di Davos Geneva bak thôn 2000.

Sigohlom djak u Geneva ulôntuan dan Yusda meurumpok deungon Ketua Henry

Dunant, Mr. Martin Griffith di Sheraton Hotel Stockholm, dan lôntuan usul bak Mr.

Griffith, supaya sigohlom meurumpok deungon delegasi NKRI, Kamoë dari Pihak

GAM duëk pakat dilèë(islah) antara MPGAM deungon Gam Malek Mahmud dan ta

hei tokoh2 Atjèh dari dalam Nanggroë yi(Nazar SIRA, Tgk. Ibrahim Panton(Ulama),

Tokoh Akademik Rektor Unsyiah Nurdin, Tokoh HAM Otto Samsuddin, untuk sama2

atô strategi menghadapi NKRI. Usul ulôntuan njan geutulak lé Group Malék

Mamhud.

Kamoë duëk ngon Delegasi NKRI watèë njan Menlu NKRI, Hasan Wirayuda.

Seutjara meungklèh-meungklèh hana meusapat. Menlu Hasan Wirayuda, geu-usulkan

bak kamoë, agar perundingan silandjôtdjih harus didalam bingkai NKRI. Kamoë tulak

deungon kreuëh dan hana setuduju. Sedangkan dari Group GAM MZ njang ka duëk

si-uroë igohlomnjan ka geuteurimong usulan njan.

Uléh sababnjan kamoë teubiët dari perundingan njan, dan hana rôh lé dalam

perundingan2 selandjôdjih hingga trôih u Helsinki hana rôh kamoë lé.

Watèë kalheuëh djitèkén MoU Helsinki lé Malék Mahmud dan di siarkan,

kamoë meusapat di Denmark dan ulôntuan dan rakan2 njang seutia keu Perdjuangan

AM peugot pernjataan/statement tulak MoU Helsinki 15 Agustus 2005 njan dan

kamoë landjutkan Perdjuangan AM. Dalam rapat Denmark njan hadir antara lain:

Perwakilan dari Sweden, perwakilan dari USA, perwakilan dari Norway, perwakilan

dari Germany, perwakilan dari Belanda,dan rakan2 dari Denmark.

7. Èk Bétjak njang na teupasang Bendera Indonesia 

Sueuë:

Na dalam surat kabar Indonesia deuh Tengku ék betjak njang na djipasang
bandira mirah putih Republik Indonesia. Pakriban Tengku djaweuëb kritik
masarakat njang pro AM bahwa njan bertjanggah deungon seumangat
Keumeurdekaan Atjèh.

Djaweuëb:

Ulôntuan watèë njan na di Wilayah NKRI, sibagoë sidroë WNA deungon visa

turist dan passport aséng. Sibagoë sidroë pengundjông legal teu-ék kenderaan Umum

NKRI (becak) njang ngui bandira nanggroë njan(NKRI), njan nakeuh wadjar atau

biasa. Bandum taxi atau kenderaan umum djingui bandira nanggroë droë djih.

Peuëkeuh ulôntuan sibagoë WNA na hak untuk yuë peutrén bandira njan tanpa

mumasalah keu ulôntuan. Peuë lom ulôntuan sibagoë mantan ”burônan/wanted”

Nanggroë njan njang mantong dalam pengawasan dan hana luput dari pantawan. Peuë

keuh ulôntuan djeuët djak atô dan ubah ketentuan peraturan kenderaan umum NKRI

untuk djak peutrên atau pinah bandira awaknjan deungon hana mumasalah keu lôn

keudroë?. Miseuë meunjo ulôntuan meukreuëh yuë peutrén bandira bak bitjak njan

dan hina bandira njan peuëkeuh ulôntuan han djihuë u kanto pulisi, djitheun dan

djiyuë teubiët dan djiban visa lôn handjeuët tamong lé u Indon. Akibatdjih teuntèë

peukatjho bandum rencana dan program perdjuangan ulôntuan njang leubèh rajek,

antara laén handjeuët djak meurumpok lé deunngon rakan sahabat perdjuangan njang

ka meu-ploh thôn hana meurumpok, dlst.

Leubèh djeu-ôh lom, meunjo gata sidroë pedjuang dan ta tamong lam daerah

musôh, miseuë sidroë intellidjen njang peureulèë tugaih lam daerah musôh njan,

peuëkeuh akan kèk-kok djak urôh peukara bandira dan peraturan Nanggroë musôh

njan, teuntèë masalah njan akan buka kedok soë gata dan peurôsak bandum rancana

program perdjuangan gata. Harap keu peuladjaran keu Para pedjuang, bèk peusak h’op

dan bèk fanatik hana meupeuë dan hana ngui pertimbangan dan akai sihat! Gara2

masalah ubeut, peurusak buët njang leubèh rajek.